Nội Dung
Gió đổi chiều trong ngành vận tải biển toàn cầu
Sự tăng trưởng nóng dần chững lại
Ngành vận tải biển từng tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19. Nhu cầu vận chuyển hàng hóa bùng nổ trên toàn cầu. Giá cước vận tải tăng gấp nhiều lần trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, đến giữa năm 2023, xu hướng này đã dần đảo ngược. Nhiều hãng tàu bắt đầu đối mặt với sự sụt giảm đơn hàng.
Giá cước lao dốc liên tục
Chỉ trong vòng một năm, giá cước container từ châu Á sang Mỹ giảm mạnh. Tuyến châu Á – châu Âu cũng ghi nhận mức giảm đáng kể. Một số tuyến giảm hơn 70% so với thời điểm cao nhất. Thị trường cước tàu rơi vào tình trạng cạnh tranh khốc liệt. Hãng tàu phải giảm giá để giữ khách và duy trì hoạt động.
Tình trạng dư thừa năng lực vận tải
Nhiều hãng tàu đầu tư mạnh vào đội tàu mới khi thị trường tăng nóng. Các tàu container lớn liên tiếp được bàn giao từ cuối năm 2022. Năng lực vận tải toàn cầu tăng nhanh hơn tốc độ tăng trưởng hàng hóa. Sự mất cân đối cung – cầu dẫn đến dư thừa tải trọng. Hàng loạt tàu phải neo đậu chờ việc tại các cảng lớn.
Sự điều chỉnh của các tập đoàn vận tải
Trước tình hình này, nhiều tập đoàn vận tải đã bắt đầu cắt giảm chi phí. Một số tuyến vận chuyển bị cắt giảm hoặc tạm ngừng khai thác. Hãng Maersk điều chỉnh đội tàu và tái cấu trúc hoạt động. CMA CGM và Hapag-Lloyd chú trọng chuyển hướng sang dịch vụ logistics. Các hãng tập trung nâng cao hiệu quả thay vì mở rộng ồ ạt.
Sự ảnh hưởng từ bất ổn địa chính trị
Xung đột Nga – Ukraine và căng thẳng Trung Đông làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Các tàu phải đổi hướng, kéo dài hành trình và tăng chi phí vận hành. Tình trạng cướp biển tái xuất tại Vịnh Aden gây thêm áp lực. Môi trường vận hành ngày càng rủi ro và khó đoán định. Các hãng tàu phải tăng cường bảo hiểm và chi phí an ninh.
Biến động tại kênh đào Suez và Panama
Kênh đào Suez từng bị tắc nghẽn nghiêm trọng vì sự cố Ever Given. Kênh đào Panama giảm công suất do hạn hán kéo dài nhiều tháng. Tàu phải chờ đợi lâu hoặc lựa chọn tuyến đường thay thế xa hơn. Thời gian vận chuyển kéo dài, làm chậm dòng chảy thương mại. Nhiều hãng tàu xem xét lại chiến lược khai thác tuyến đường biển chính.
Chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu
Các tập đoàn đa quốc gia đang điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm phụ thuộc. Xu hướng đa dạng hóa nguồn cung và sản xuất gần thị trường tiêu thụ tăng mạnh. Nhiều nhà máy chuyển từ Trung Quốc sang Ấn Độ, Việt Nam, Mexico. Điều này làm thay đổi bản đồ vận tải biển truyền thống. Các tuyến mới hình thành, một số tuyến cũ giảm vai trò chiến lược.
Xu hướng xanh hóa ngành vận tải biển
Áp lực giảm phát thải khí nhà kính buộc ngành vận tải phải chuyển mình. Nhiều hãng tàu đầu tư vào tàu chạy bằng LNG, methanol và amoniac. Các chuẩn mực IMO ngày càng nghiêm ngặt về môi trường và hiệu suất năng lượng. Tàu cũ không đạt chuẩn sẽ bị loại khỏi đội tàu trong vài năm tới. Việc đầu tư tàu xanh tạo gánh nặng tài chính trong ngắn hạn.
Sát nhập và liên minh tái cơ cấu
Một số hãng nhỏ buộc phải bán tàu hoặc sáp nhập vào hãng lớn hơn. Các liên minh vận tải biển đang tái cơ cấu để tối ưu nguồn lực. Việc rút lui của liên minh 2M giữa Maersk và MSC là dấu hiệu rõ ràng. Các hãng dần tìm hướng đi độc lập hoặc hợp tác linh hoạt hơn. Cạnh tranh sẽ diễn ra trên nền tảng công nghệ và dịch vụ giá trị gia tăng.
Vai trò của công nghệ và tự động hóa
Nhiều hãng đầu tư mạnh vào nền tảng số hóa và theo dõi thời gian thực. Cảng biển sử dụng cần cẩu tự động và hệ thống bốc dỡ thông minh. Dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo giúp tối ưu lộ trình và tiết kiệm nhiên liệu. Công nghệ trở thành yếu tố sống còn trong cuộc đua ngành vận tải. Hãng nào thích nghi nhanh sẽ chiếm ưu thế trong thời gian tới.
Kịch bản thị trường trong trung hạn
Giới phân tích dự báo thị trường sẽ tiếp tục dư cung đến năm 2026. Các đơn hàng tàu mới giảm dần từ cuối năm 2024. Hãng tàu phải kiên nhẫn vượt qua chu kỳ điều chỉnh tự nhiên của thị trường. Những hãng có tài chính mạnh và tầm nhìn dài hạn sẽ tồn tại tốt. Một chu kỳ tăng trưởng bền vững có thể quay trở lại sau giai đoạn thanh lọc.
Tác động đến Việt Nam và khu vực
Các doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam chịu ảnh hưởng rõ rệt từ biến động toàn cầu. Giá cước giảm khiến doanh thu nhiều hãng bị thu hẹp đáng kể. Tuy nhiên, cơ hội mở ra cho những đơn vị biết tối ưu chi phí và mở rộng dịch vụ. Các tuyến kết nối nội Á, đặc biệt đi Ấn Độ, Trung Đông được khai thác mạnh. Việt Nam cần nâng cấp cảng biển và đẩy nhanh chuyển đổi số ngành logistics.
Tổng kết: Gió đổi chiều nhưng cơ hội vẫn còn
Ngành vận tải biển đang trải qua giai đoạn điều chỉnh đầy thử thách. Tuy nhiên, cơ hội vẫn dành cho những doanh nghiệp linh hoạt và bền bỉ. Xu hướng chuyển đổi chuỗi cung ứng và xanh hóa tạo ra thị trường mới. Ai thích nghi nhanh sẽ tận dụng được “gió mới” trong làn sóng thay đổi này.
Xem thêm:
Mỹ đề xuất thu phí cảng 1 triệu đô la đối với hãng tàu Trung Quốc
