Mỹ tăng cường sự hiện diện tại Kênh đào Panama

Chính quyền Mỹ tuyên bố sẽ tái khẳng định vai trò chiến lược tại Kênh đào Panama. Washington cho rằng Trung Quốc đang gia tăng ảnh hưởng không minh bạch tại khu vực này. Quan chức Mỹ cảnh báo việc để Trung Quốc kiểm soát hạ tầng sẽ gây bất ổn khu vực. Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của Kênh đào với chuỗi cung ứng toàn cầu. Lầu Năm Góc cũng đang xem xét khả năng triển khai các thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Panama. Mỹ muốn củng cố vị trí địa chính trị, tránh để đối thủ có thêm lợi thế tại vùng biển trọng yếu này.

Trung Quốc mở rộng đầu tư tại Panama

Trong thập kỷ qua, Trung Quốc tăng tốc đầu tư vào hạ tầng tại Panama. Các doanh nghiệp Trung Quốc đã tham gia vận hành cảng, khu logistics và nhà máy điện gần kênh đào. Tập đoàn China Landbridge từng mua lại Cảng Balboa – cửa ngõ phía Thái Bình Dương của Panama. COSCO cũng điều hành một số tuyến vận tải đi qua Kênh đào Panama với mật độ cao. Ngoài ra, Trung Quốc ký nhiều thỏa thuận về công nghệ, xây dựng và năng lượng với chính phủ Panama. Điều này khiến Mỹ lo ngại về sự ảnh hưởng kinh tế đang dần chuyển sang ưu thế chiến lược.

Panama trong thế khó giữa hai siêu cường

Chính phủ Panama cố giữ thế trung lập giữa Mỹ và Trung Quốc. Tổng thống Panama khẳng định sẽ không để quốc gia nào thao túng chủ quyền Kênh đào. Tuy nhiên, Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Panama, chỉ sau Mỹ. Các khoản vay và dự án hạ tầng Trung Quốc tài trợ đóng vai trò quan trọng với nền kinh tế Panama. Trong khi đó, Mỹ vẫn là đối tác chiến lược lâu đời và hỗ trợ an ninh cho quốc gia Trung Mỹ này. Panama buộc phải cân bằng giữa lợi ích kinh tế với ổn định chính trị và an ninh khu vực.

Kênh đào Panama và vai trò toàn cầu

Kênh đào Panama là tuyến hàng hải kết nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Hơn 14.000 tàu thuyền qua lại kênh đào mỗi năm, chiếm 5% thương mại hàng hải toàn cầu. Mỗi năm, khoảng 40% thương mại container Mỹ phụ thuộc vào tuyến kênh đào này. Bất kỳ gián đoạn nào tại đây cũng ảnh hưởng lớn tới chuỗi cung ứng quốc tế. Vì thế, việc kiểm soát hoặc ảnh hưởng đến kênh đào mang ý nghĩa chiến lược to lớn. Cả Mỹ và Trung Quốc đều nhận ra tầm quan trọng sống còn của tuyến vận tải này.

Mỹ tăng cường ngoại giao và hỗ trợ kinh tế

Mỹ không chỉ dùng cảnh báo mà còn triển khai chính sách mềm tại Panama. Washington hứa hỗ trợ tài chính để hiện đại hóa hạ tầng hàng hải tại Panama. Cơ quan USAID và Bộ Giao thông Mỹ đã đề xuất các dự án đầu tư quy mô lớn. Mỹ cũng mời Panama tham gia vào chuỗi cung ứng an ninh do Mỹ dẫn đầu. Ngoài ra, Mỹ đẩy mạnh ngoại giao nhân dân, học bổng và hợp tác giáo dục với Panama. Chiến lược “lấy lại ảnh hưởng” của Mỹ kết hợp cả kinh tế, chính trị và văn hóa.

Trung Quốc bác bỏ cáo buộc thao túng

Trung Quốc phủ nhận cáo buộc kiểm soát Kênh đào Panama thông qua đầu tư. Đại sứ quán Trung Quốc tại Panama tuyên bố đây là hợp tác song phương minh bạch và vì lợi ích chung. Bắc Kinh cho rằng Mỹ đang “thổi phồng mối đe dọa” để ngăn cản sự phát triển của Trung Quốc. Giới chức Trung Quốc nhấn mạnh các công ty nước này hoạt động hợp pháp, tuân thủ luật Panama. Trung Quốc cũng cảnh báo Panama không để bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh địa chính trị toàn cầu. Tuyên bố từ Bắc Kinh cho thấy căng thẳng Mỹ – Trung sẽ tiếp tục lan rộng sang Trung Mỹ.

Cạnh tranh Mỹ – Trung có thể làm tăng rủi ro

Nhiều chuyên gia cảnh báo căng thẳng giữa hai cường quốc sẽ gây bất ổn cho Kênh đào Panama. Việc Mỹ và Trung Quốc tăng hiện diện có thể kéo theo các rủi ro về an ninh và xung đột lợi ích. Các doanh nghiệp vận tải quốc tế cũng lo ngại chi phí và thủ tục sẽ bị ảnh hưởng. Chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã mong manh có thể đối mặt với thêm biến động. Panama sẽ phải tính toán kỹ trong từng quyết định liên quan đến đối tác chiến lược. Sự ổn định của kênh đào là lợi ích chung của cả thế giới, không chỉ riêng Mỹ hay Trung Quốc.

Kết luận: Trận địa mới trong cạnh tranh toàn cầu

Kênh đào Panama đang trở thành tâm điểm mới trong cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung. Mỹ tuyên bố sẽ lấy lại ảnh hưởng nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia và an ninh chuỗi cung ứng. Trung Quốc không lùi bước, tiếp tục thúc đẩy hợp tác kinh tế với Panama và khu vực. Cuộc đua ảnh hưởng tại Trung Mỹ sẽ tiếp tục nóng lên trong thời gian tới. Panama đang đứng trước thách thức lớn khi phải giữ cân bằng giữa hai thế lực. Tương lai Kênh đào Panama sẽ định hình phần nào trật tự địa chính trị toàn cầu trong thập kỷ tới.