Sáu mặt hàng xuất khẩu chịu tác động mạnh nhất
Nội Dung
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam gặp khó khăn nghiêm trọng. Giá nguyên liệu đầu vào tăng, nhu cầu tiêu dùng giảm và rào cản thương mại ngày càng khắt khe. Dưới đây là sáu mặt hàng chịu ảnh hưởng mạnh nhất, cần được chú trọng hỗ trợ để phục hồi tăng trưởng xuất khẩu.
Dệt may là một trong những ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất Việt Nam trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, từ cuối năm 2022 đến nay, ngành này đang đối mặt nhiều thách thức lớn. Nhu cầu tại các thị trường lớn như Mỹ, EU giảm do lạm phát và suy thoái kinh tế. Người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu, ưu tiên hàng thiết yếu hơn sản phẩm may mặc. Doanh nghiệp trong nước thiếu đơn hàng, buộc phải giảm sản xuất hoặc tạm ngưng hoạt động. Nhiều công nhân phải nghỉ việc tạm thời, ảnh hưởng an sinh xã hội khu vực công nghiệp. Ngoài ra, chi phí vận chuyển và nguyên liệu cũng gia tăng đáng kể trong thời gian qua. Một số doanh nghiệp tìm cách chuyển hướng sang thị trường mới nhưng chưa đạt hiệu quả cao. Để phục hồi, ngành dệt may cần tập trung vào đổi mới công nghệ và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.
Ngành chế biến gỗ là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, có tốc độ tăng trưởng cao những năm gần đây. Tuy nhiên, ngành này đang gặp khó khăn lớn do thị trường tiêu thụ chính giảm mạnh. Mỹ và châu Âu là hai thị trường nhập khẩu gỗ lớn nhất nhưng lại đang bị ảnh hưởng nặng bởi lạm phát. Sức mua của người tiêu dùng tại các quốc gia này giảm, nhất là đối với đồ nội thất. Các dự án xây dựng cũng bị trì hoãn do thị trường bất động sản suy yếu. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam bị tồn kho lớn, khó xoay vòng vốn để tiếp tục sản xuất. Ngoài ra, các quy định về xuất xứ, chứng nhận gỗ hợp pháp ngày càng nghiêm ngặt hơn. Chi phí kiểm định, chứng nhận cũng tăng khiến biên lợi nhuận của doanh nghiệp bị giảm sút. Để tồn tại, nhiều cơ sở sản xuất buộc phải tinh giản lao động hoặc tạm dừng hoạt động. Ngành gỗ cần chuyển dịch nhanh sang các thị trường mới như Trung Đông, Ấn Độ, Hàn Quốc.
Thủy sản luôn được xem là mặt hàng xuất khẩu mũi nhọn, mang về hàng tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, ngành thủy sản đang chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ thị trường xuất khẩu. Nhu cầu nhập khẩu từ EU, Nhật Bản, Mỹ giảm do chi tiêu người dân bị siết chặt. Đặc biệt, các sản phẩm như cá tra, tôm, mực bị cạnh tranh bởi hàng hóa từ nhiều quốc gia khác. Các nước nhập khẩu siết chặt kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Doanh nghiệp trong nước phải chịu thêm chi phí kiểm nghiệm và xử lý hàng trả về. Thời gian thông quan kéo dài khiến thủy sản dễ hư hỏng, tổn thất càng lớn. Chi phí nuôi trồng trong nước như thức ăn, điện, thuốc cũng tăng cao không kiểm soát. Các hộ nuôi nhỏ lẻ buộc phải dừng hoạt động hoặc thu hẹp quy mô sản xuất. Để phục hồi, ngành cần hỗ trợ vốn, kỹ thuật và mở rộng chuỗi cung ứng bền vững.
Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, chủ yếu là cà phê Robusta. Tuy nhiên, sản lượng cà phê năm 2024 sụt giảm mạnh do ảnh hưởng thời tiết cực đoan. Biến đổi khí hậu làm mùa khô kéo dài, cây trồng thiếu nước và ra hoa không đồng đều. Giá cả cà phê trên thị trường thế giới liên tục biến động, khó dự đoán. Một số doanh nghiệp ký hợp đồng xuất khẩu lỗ do biến động giá và chi phí logistics tăng. Thiếu hụt lao động thu hoạch và chi phí nhân công cao cũng ảnh hưởng chất lượng sản phẩm. Việc phụ thuộc vào cà phê thô khiến giá trị xuất khẩu chưa tương xứng tiềm năng. Ngành cà phê cần tăng cường chế biến sâu và đẩy mạnh xây dựng thương hiệu quốc gia. Mở rộng xuất khẩu sang thị trường Trung Đông và Đông Á là hướng đi chiến lược.
Ngành điện tử là ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất tại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, tiêu dùng công nghệ trên toàn cầu đang có dấu hiệu giảm tốc. Người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu cho điện thoại mới và thiết bị điện tử không cần thiết. Các tập đoàn công nghệ lớn đã giảm đơn hàng, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng tại Việt Nam. Doanh nghiệp sản xuất linh kiện đối mặt tình trạng thiếu việc làm, tồn kho tăng cao. Giá linh kiện điện tử giảm, trong khi chi phí sản xuất không hạ tương ứng. Tình trạng thiếu chip vẫn xảy ra ở một số nhóm sản phẩm, làm gián đoạn sản xuất. Cạnh tranh giá từ các quốc gia khác như Ấn Độ, Mexico ngày càng gay gắt. Việt Nam cần tập trung thu hút đầu tư vào các công nghệ mới, công nghệ xanh. Chuyển đổi số và đào tạo nhân lực công nghệ cao là hướng đi bền vững cho ngành.
Sắt thép từng là mặt hàng xuất khẩu tăng trưởng mạnh trong giai đoạn 2020–2022. Tuy nhiên, năm 2023–2024 ghi nhận đà giảm sâu cả về sản lượng lẫn giá xuất khẩu. Nguyên nhân chủ yếu là đầu tư xây dựng tại nhiều quốc gia bị cắt giảm. Giá thép thế giới sụt mạnh do cung vượt cầu và chiến lược sản xuất nội địa tại nhiều nước. Các rào cản thương mại như thuế chống bán phá giá gây khó cho doanh nghiệp Việt. Một số doanh nghiệp nhỏ và vừa phải ngừng hoạt động hoặc chuyển hướng thị trường. Chi phí nguyên vật liệu trong nước vẫn cao, gây áp lực lên lợi nhuận ngành. Ngành thép cần chú trọng sản xuất xanh và mở rộng xuất khẩu sang thị trường mới nổi. Cạnh tranh quốc tế buộc doanh nghiệp phải đầu tư công nghệ hiện đại và tiết kiệm năng lượng.
Sáu mặt hàng chủ lực đang chịu ảnh hưởng tiêu cực từ bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn. Từ dệt may, thủy sản đến sắt thép, tất cả đều đối mặt với nguy cơ giảm đơn hàng và lợi nhuận. Chính phủ cần hỗ trợ kịp thời thông qua chính sách tài chính, tín dụng và xúc tiến thương mại. Doanh nghiệp cũng cần chủ động chuyển đổi mô hình, áp dụng công nghệ và tìm kiếm thị trường mới. Nếu có sự phối hợp chặt chẽ, Việt Nam vẫn có thể duy trì tăng trưởng xuất khẩu ổn định và bền vững.
Xem thêm:
‘Hạm đội bóng tối’ của Nga sắp phải hứng chịu đòn trừng phạt mạnh nhất từ Mỹ
Villa Biển Gần TP HCM – Lựa Chọn Đầu Tư Và Nghỉ Dưỡng Cao Cấp Từ 29 Tỷ